Wat is SAFe? Het Scaled Agile Framework (deel 1)

SAFe is een raamwerk (framework): een verzameling van uiteenlopende methoden, principes en benaderingen voor de problemen die verstijfde organisaties ervaren in hun proces om meer wendbaar (Agile) te worden. De omschrijving die Scaled Agile zelf hanteert is ‘a knowledge base of proven, integrated principles, practices, and competencies for achieving business agility using Lean, Agile, and DevOps‘.

SAFe is nog niet zo oud (in 2011 gelanceerd) maar heeft in zijn korte leven al meerdere edities gekend: inmiddels zijn we bij versie 5.0 aangeland. Steeds ontdekken de betrokken consultants van Scaled Agile en hun partners nieuwe elementen, die dan bij het raamwerk worden gevoegd.

Mensen die SAFe pas leren kennen, vinden het vaak intimiderend, omdat het een best grote verzameling ideeën en technieken betreft. Maar, omdat het een raamwerk is en geen instructie, hoeft het niet in zijn geheel en volledig achter elkaar allemaal geadopteerd, uit het hoofd geleerd en toegepast te worden. In de praktijk is er wel een aantal kernconcepten en kernprocessen die in vrijwel elke organisatie terugkomen.

Tip: voordat je je verder verdiept in SAFe, is het nuttig dat je eerst een antwoord op de vraag “wat is Agile” hebt gezocht. Zonder voorkennis van Agile is SAFe inhoudelijk niet goed te volgen.

SAFe is door Dean Leffingwell bedacht omdat hij inzag dat Scrum, een ander zeer populair stuk theorie uit het Agile gedachtegoed, beperkingen met zich meebracht. Die beperkingen worden vooral gevoeld door grotere ontwikkel-organisaties (200+ mensen). Scrum gaat uit van kleine, wendbare teams; in dergelijke grote organisaties lopen er dan al snel tientallen van deze Scrum-teams rond. Voor deze teams is een overkoepelende structuur dan nodig, omdat niemand nog onthoudt wie waarmee bezig is. Die structuur biedt SAFe.

Dit is meteen ook een bron van kritiek op SAFe: het zou ‘onzuiver Agile’ zijn om het team in te bedden in een groter geheel. In de praktijk zien we echter dat deze structuur gewoon hard nodig is om chaos te voorkomen.

Aan de basis van SAFe ligt Scrum, precies de methode waar Dean Leffingwell de beperkingen van zag. Hij vond evenwel óók de voordelen van Scrum: kort-cyclische sprint backlogs, dus wendbaar zonder chaotisch te moeten zijn; transparant, vanwege de kanban-borden, en met de zo logische splitsing tussen de team coach (Scrum Master) en de inhoudelijke expert (Product Owner).

Maar met tweehonderd teams of meer, introduceert SAFe de Team of Teams: de metafoor die gebruikt wordt is die van een trein met wagonnetjes, en elk team is een wagon. Zo komen we aan de Agile Release Train. Bovendien introduceert SAFe ook een ‘Sprint of Sprints’, maar die noemen ze dan een Program Increment.

Hier houdt de reeks introducties en elementen niet op, verre van dat – maar deze cadans van Trains en Program Increments is de allermeest elementaire basis van SAFe. Hierna volgen concepten als Lean Portfolio Management en Value Stream Mapping, en alles dat bij een ‘Lean-Agile’ organisatie hoort.

Er zijn veel raamwerken die ingaan op de wens van grote organisaties om wendbaarder te worden. Nexus, Scrum of Scrums, Large Scale Scrum, enzovoort. Het grote voordeel van SAFe is dat het niet alleen maar Agile principes en praktijken introduceert, maar zeer zeker ook de lessen van Lean, DevOps, en in versie 5.0 ook Design Thinking. Deze waardevolle combinatie van baanbrekende ideeën over projectmanagement, productontwikkeling en software-ontwikkeling, geïntegreerd in een totaalpakket dat op heel veel grote bedrijven toegepast kan worden, heeft ertoe geleid dat SAFe hét leidende raamwerk is voor grote organisaties.

Om meer handvatten te bieden aan organisaties die SAFe willen implementeren, heeft Scaled Agile een overzichtelijk stappenplan gedefinieerd met 12 implementatie stappen.

Eelco Rustenburg, partner bij Gladwell Academy, heeft hierin een schifting gemaakt en komt tot vier eenvoudige stappen. Succesvolle transformaties naar een Agile organisatie hebben geleid tot het stappenplan. Door de ideeën volgens het SAFe model uit te voeren kan de (super) grote organisatie:

1. Kwaliteit van output vergroten;
2. Meer werk gedaan krijgen;
3. Medewerker betrokkenheid vergroten;
4. Sneller opleveren wat het beloofde.

Boris de Jong is Agile trainer en content specialist bij Gladwell Academy. Met een achtergrond in de politieke wetenschappen, de journalistiek en ook het theater werkt Boris eraan om de abstracte kanten aan Agile werken in organisaties concreter en invoelbaar te maken. Hij gebruikt hiervoor een persoonlijke, mens-georiënteerde stijl, en zijn heldere artikelen zijn dan ook rijk voorzien van praktische voorbeelden beschrijvende metaforen en veelzeggende anekdotes.

Daarnaast gebruikt Boris zijn talent als verhalenverteller en zijn kennis van politiek en bestuur ook als Agile trainer: met gevoel voor context en de flair van een verhalenverteller maakt hij Agile methoden en principes tastbaar en begrijpelijk.